historia

histŏrĭa, ae, f., = historia, a narrative of past events, history (syn.: annales, fasti).

I.

Lit.:

historia testis temporum, lux veritatis, vita memoriae, magistra vitae, nuntia vetustatis, qua voce alia nisi oratoris immortalitati commendatur?

Cic. de Or. 2, 9, 36:

erat enim historia (initio) nihil aliud nisi annalium confectio, etc.,

id. ib. 2, 12, 51 sq.; cf. id. Leg. 1, 2, 5 sq.; Gell. 5, 18; Plin. Ep. 5, 8;

v. the art. annalis: videtisne, quantum munds sit oratoris historia?... Nam quis nescit, primam esse historiae legem, ne quid falsi dicere audeat? deinde ne quid veri non audeat? ne qua suspicio gratiae sit in scribendo? ne qua simultatis? etc.,

Cic. de Or. 2, 15, 62 sq.:

huic generi historia finitima est, in qua et narratur ornate et regio saepe aut pugna describitur: interponuntur etiam contiones et hortationes, sed in his tracta quaedam et fluens expetitur, non haec contorta et acris oratio,

id. Or. 20, 66:

nihil est in historia pura et illustri brevitate dulcius,

id. Brut. 75, 262:

Italici belli et civilis historia,

id. Fam. 5, 12, 2; id. Leg. 1, 2, 5:

historia nec institui potest nisi praeparato otio, nec exiguo tempore absolvi,

id. ib. 1, 3, 9:

apud Herodotum, patrem historiae,

id. ib. 1, 1, 5:

hic (Sallustius) historiae major est auctor,

Quint. 2, 5, 19:

obscura est historia Romana,

Cic. Rep. 2, 18; cf.:

cum historiae cuidam tamquam vanae repugnaret,

Quint. 1, 8, 20:

si historiae lectione discipulos instruxerit,

id. 2, 5, 1:

res memoranda novis annalibus atque recenti historia,

Juv. 2, 103:

quidquid Graecia mendax audet in historia,

id. 10, 175:

auctor historiae Graecae gravissimus,

Gell. 1, 11 init.:

Sabinus, secutus quosdam historiae scriptores, dicit, etc.,

id. 7, 7, 8:

certus Romanae Historiae auctor,

Val. Max. 1, 7, 6.— Prov.: historiam scribere, to inform one's self accurately of any thing, to see a thing for one's self:

in scirpo nodum quaeris: quin nos hinc domum Redimus, nisi si historiam scripturi sumus?

Plaut. Men. 2, 1, 23.—In plur.:

simiae improbitatem historiis Graecis mandatam esse demiror,

Cic. Div. 2, 32, 69:

concessum est rhetoribus ementiri in historiis,

id. Brut. 11, 42:

nihil in historiis supra Pontificum annales haberemus,

Quint. 10, 2, 7; 12, 4, 1:

historiarum scriptor,

id. 3, 8, 49; so,

scriptores,

Juv. 7, 98:

non orationes modo, sed etiam historias legere,

Quint. 3, 8, 67; cf. id. 2, 18, 5:

tuque pedestribus Dices historiis proelia Caesaris,

Hor. C. 2, 12, 10.—

II.

Transf., in gen.. a narrative, account, tale, story.

A.

In abstr.:

historiam veterem atque antiquam haec mea senectus sustinet,

Plaut. Trin. 2, 2, 100:

si quid in ea epistula fuit historia dignum, scribe quam primum, ne ignoremus,

Cic. Att. 2, 8, 1:

et quia narrationum tres accepimus species: fabulam... argumentum... historiam, in qua est gestae rei expositio, etc.,

Quint. 2, 4, 2:

maxima de nihilo nascitur historia,

Prop. 2, 1, 16:

hactenus historiae: nunc ad tua devehar astra,

id. 4 (5), 1, 119; cf.:

satis historiarum est,

Plaut. Bacch. 1, 2, 50:

amarae,

Hor. S. 1, 3, 89; id. C. 3, 7, 20; Ov. Am. 2, 4, 44.—Hence: Naturalis Historia, the title of the encyclopœdical work of Pliny the Elder. —Historia, a surname of C. Julius Hyginus, Suet. Gramm. 20.—

* B.

Concr., a subject of discourse:

tu quoque uti fieres nobilis historia,

Prop. 1, 15, 24.